Làm cách nào để phân biệt dị ứng và ngưng thở khi ngủ?

Chứng ngưng thở khi ngủ và dị ứng có nhiều điểm giống nhau như mệt mỏi, đau đầu, ngáy… Vậy làm sao để phân biệt được 2 hiện tượng này?

Chứng ngưng thở khi ngủ và dị ứng có nhiều triệu chứng giống nhau như buồn ngủ ban ngày, đau đầu, cảm thấy cáu kỉnh cả ngày, giảm chú ý và ngáy suốt đêm. Điều liên kết các triệu chứng này lại với nhau chính là giấc ngủ: cả 2 tình trạng đều ảnh hưởng tiêu cực đến thời lượng và chất lượng giấc ngủ của bạn.

Vậy làm thế nào để biết bạn bị dị ứng hay ngưng thở khi ngủ, thậm chí cả hai? Cùng tìm hiểu xem 2 căn bệnh này có gì giống và khác nhau, cũng như cách chúng tương tác với nhau một cách đáng ngạc nhiên.

Sự khác biệt giữa ngưng thở khi ngủ và dị ứng

---

Ngưng thở khi ngủ và các triệu chứng

Tình trạng ngưng thở khi ngủ khiến người bệnh ngừng thở lúc đang ngủ. Kéo dài 10 giây trở lên, những lần tạm dừng này lặp lại suốt đêm. Để khởi động lại nhịp thở, cơ thể bạn sẽ tự thức dậy, khiến giấc ngủ của bạn bị gián đoạn.

Có hai loại ngưng thở khi ngủ: ngưng thở khi ngủ trung ương và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Một sai lầm của não bộ gây ra chứng ngưng thở khi ngủ trung tâm, nó chỉ đơn giản là không nhắc nhở cơ thể phải thở. Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, hay OSA phổ biến hơn. Nó xảy ra khi đường hô hấp trên của bạn bị co lại, hạn chế lượng không khí di chuyển vào và ra khỏi cơ thể.

Các triệu chứng duy nhất của chứng ngưng thở khi ngủ bao gồm:

• Thở hổn hển/ nghẹt thở vào giữa đêm.
• Mệt mỏi dai dẳng hoặc mãn tính vào ban ngày, ủ rũ và ngáy to.

Những người bị ngưng thở khi ngủ nghiêm trọng có thể trải qua tới 30 đợt ngưng thở khi ngủ mỗi giờ. Mặc dù vậy, họ thường không nhớ những giai đoạn này, khiến việc kết nối các triệu chứng ban ngày với tình trạng này trở nên khó khăn. Các bác sĩ thường chẩn đoán chứng ngưng thở khi ngủ thông qua nghiên cứu về giấc ngủ, trong đó các chuyên gia theo dõi hoạt động của não bộ và cơ thể khi ngủ.

Dị ứng và các triệu chứng

Mặt khác, dị ứng là phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với các chất gây dị ứng, các chất lạ kích thích gây viêm nhiễm trong xoang và đường mũi. Về mặt lý thuyết, những gì chúng ta thường gọi là “dị ứng” được gọi là viêm mũi dị ứng. Nó cũng có tên gọi là sốt cỏ khô hoặc dị ứng theo mùa.

Theo Trung tâm kiểm soát dịch bệnh, hơn 19 triệu người Mỹ được chẩn đoán mắc bệnh viêm mũi dị ứng vào năm 2018. Đối với một số người, đây thực sự là tình trạng theo mùa, tăng cao vào những thời điểm nhất định trong năm. Những người khác bị dị ứng quanh năm.

Các triệu chứng cụ thể đối với dị ứng bao gồm:

• Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi
• Thường xuyên hắt hơi
• Ngứa/ chảy nước mắt
• Ngứa xoang, cổ họng và tai
• Giảm khứu giác
• Ho
• Viêm họng
• Bọng mắt hoặc đổi màu dưới mắt

Mặc dù bệnh nhân OSA có thể không biết họ mắc bệnh, nhưng những người bị sốt cỏ khô có thể dễ dàng xác định dị ứng là nguyên nhân gây ra các vấn đề giấc ngủ. Các triệu chứng chung và sự khó chịu do dị ứng làm tác động của chúng trở nên rõ ràng hơn nhiều.

Bác sĩ thường chẩn đoán tình trạng dị ứng từ mô tả các triệu chứng của bạn và khám sức khỏe. Khi dị ứng kéo dài, các xét nghiệm dị ứng sẽ giúp bạn và bác sĩ xác định các chất gây dị ứng cụ thể, từ đó cho phép bạn lập kế hoạch điều trị tập trung.

Ảnh hưởng của chứng ngưng thở khi ngủ và dị ứng đối với giấc ngủ

---

Bất chấp sự khác biệt, chứng ngưng thở khi ngủ và dị ứng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ theo những cách giống nhau đến ngạc nhiên. Với cả chứng ngưng thở khi ngủ và dị ứng, bạn đều thức dậy với cảm giác mệt mỏi, ủ rũ, thường bị đau đầu, mặc dù dường như đã ngủ cả đêm .

Đối với bệnh nhân ngưng thở khi ngủ, thủ phạm gây ra giấc ngủ kém này là chu kỳ ngừng – đánh thức – bắt đầu xác định tình trạng bệnh. Với dị ứng, nguyên nhân không được xác định rõ ràng nhưng trải nghiệm thì phổ biến. Một nghiên cứu cho thấy giấc ngủ bị gián đoạn là vấn đề hàng đầu khiến những người bị dị ứng đến gặp bác sĩ. Một nghiên cứu khác cho thấy những người bị dị ứng thường gặp các triệu chứng:

• Mất ngủ
• Mất ngủ (buồn ngủ quá mức)
• Các vấn đề về hô hấp, bao gồm ngưng thở khi ngủ

Ngáy là vấn đề phổ biến khác đối với cả bệnh nhân dị ứng và ngưng thở khi ngủ. Trong cả 2 trường hợp, đường thở bị tắc nghẽn do các mô bị giãn ra hoặc do chất nhầy dư thừa, làm gián đoạn luồng hơi thở và gây ra những rung động mà chúng ta nghe thấy như tiếng ngáy.

Dị ứng làm trầm trọng thêm tình trạng ngưng thở khi ngủ (và ngược lại) như thế nào?

---

Các mô bị sưng và tích tụ chất nhầy tạo ra rào cản đối với việc hít thở thường xuyên. Điều này có thể gây ngưng thở khi ngủ, ngay cả ở những người thường không bị tình trạng này.

Đối với những người đã từng bị ngưng thở khi ngủ, dị ứng có thể làm tăng thời gian và tần suất của các đợt ngưng thở khi ngủ. Đáng ngạc nhiên là điều trị chứng ngưng thở khi ngủ cũng gây viêm mũi dị ứng. Một nghiên cứu đã chỉ ra mối tương quan giữa dị ứng và việc sử dụng máy CPAP, phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho chứng ngưng thở khi ngủ.

Điều trị dị ứng và ngưng thở khi ngủ

---

Mặc dù điều trị dị ứng không nhất thiết khắc phục chứng ngưng thở khi ngủ, nhưng nó có thể cải thiện giấc ngủ nói chung và giảm các triệu chứng trầm trọng hơn do dị ứng gây ra.

Một số phương pháp được sử dụng để điều trị dị ứng là:

• Dùng thuốc kháng histamine và các loại thuốc không kê đơn khác nhằm kiểm soát các triệu chứng dị ứng.
• Sử dụng đệm hoặc gối ít gây dị ứng để giảm chất gây dị ứng trên giường.
• Bật máy tạo ẩm để tối ưu độ ẩm trong không khí.
• Tiêm phòng dị ứng thường xuyên hoặc các phương pháp y tế khác do bác sĩ chỉ định.
• Ngoài ra, các cách tự nhiên hơn để kiểm soát dị ứng của bạn bao gồm châm cứu, liệu pháp miễn dịch và kiểm soát căng thẳng.

Đối với nhiều người bị dị ứng, điều quan trọng là hạn chế tiếp xúc với các chất gây dị ứng gây kích ứng, như:

• Dành nhiều thời gian ở nhà trong mùa nhiều phấn hoa.
• Kiểm soát các chất gây dị ứng trong nhà bằng cách dọn dẹp thường xuyên.
• Tắm trước khi ngủ để loại bỏ các chất gây dị ứng còn sót lại trên da hoặc quần áo của bạn.
• Không có gì đáng ngạc nhiên, việc điều trị chứng ngưng thở khi ngủ rất khác nhau. Các phương pháp hàng đầu để kiểm soát chứng ngưng thở khi ngủ bao gồm:
• Sử dụng máy CPAP hoặc các thiết bị khác để giữ cho đường dẫn khí mở suốt đêm.
• Giảm cân, do chứng ngưng thở khi ngủ thường liên quan đến trọng lượng dư thừa.
• Phẫu thuật để mở đường thở vĩnh viễn.
• Lựa chọn đệm dành riêng cho chứng ngưng thở khi ngủ hoặc gối hỗ trợ tốt hơn để giữ đường thở thông thoáng.
• Tư thế nằm là chiến lược hành vi quan trọng.

Giáo sư Dagmara Dimitriou cho biết thêm: “Ngoài ra, việc thực hiện một số thay đổi trong lối sống như tối ưu hóa chế độ ăn uống, loại bỏ các thói quen không lành mạnh và thực hiện các thói quen tích cực hàng ngày được chứng minh là có tác động tốt đến các triệu chứng ngưng thở khi ngủ”.

Lưu ý đặc biệt cho người dùng máy CPAP

---

Để đảm bảo rằng máy CPAP không góp phần gây dị ứng, bạn nên vệ sinh máy thường xuyên. Hãy làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất để được chăm sóc đúng cách.

Nếu nghẹt mũi làm hạn chế hiệu quả của CPAP, bạn có thể cân nhắc thay mặt nạ. Đồng thời, bạn cũng cần đảm bảo mặt nạ che kín cả mũi và miệng, cung cấp không khí đúng lúc và đúng nơi bạn cần, ngay cả khi mũi bị nghẹt.

Những người bị dị ứng cũng nên cẩn thận khi chọn máy CPAP có bộ phận tạo độ ẩm. Mặt khác, máy CPAP không tạo độ ẩm có thể gây kích ứng.

Câu hỏi thường gặp

---

Dị ứng có thể gây ngưng thở khi ngủ?

Có, các phản ứng dị ứng nghiêm trọng khi các xoang bị nghẹt có thể gây ra chứng ngáy hoặc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn nghiêm trọng hơn. Ngay cả khi bạn không bị nghẹt mũi, nếu dị ứng khiến amidan và/hoặc vòm họng sưng lên, chúng có thể chặn khí quản cũng như gây ra các triệu chứng ngưng thở khi ngủ.

Dị ứng có liên quan đến các triệu chứng ngưng thở khi ngủ trầm trọng hơn, cũng như hen suyễn. Điều này một phần do những yếu tố rủi ro chồng chéo gây ra.

Liệu pháp CPAP có giúp điều trị dị ứng không?

Có, việc sử dụng máy CPAP với máy tạo độ ẩm làm dịu các triệu chứng dị ứng như nghẹt mũi, khô miệng. Máy CPAP mà không phần làm ẩm có thể gây kích ứng mũi vì cơ thể bạn phải làm nóng không khí khi đi vào. Máy tạo độ ẩm đảm bảo không khí đi vào mũi bạn đã được làm ấm, giảm bớt căng thẳng cho cơ thể.

Thuốc dị ứng có gây ngưng thở khi ngủ không?

Tình trạng này phụ thuộc vào thuốc. Trong đó, thuốc kháng histamine không kê đơn được sử dụng để giảm dị ứng có tác dụng an thần đối với một số người, tuy nhiên những người bị chứng ngưng thở khi ngủ không điều trị có thể thấy thuốc làm trầm trọng thêm vấn đề này. Một lưu ý tương tự, thuốc hỗ trợ giấc ngủ nói chung không được khuyên dùng cho những người bị ngưng thở khi ngủ.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc dị ứng cho vấn đề nghẹt mũi cũng làm giảm các triệu chứng ngưng thở khi ngủ. Thay vì dựa vào thuốc dị ứng có khả năng gây buồn ngủ, chúng tôi khuyên dùng thuốc dị ứng do nó có thể xử lý các tắc nghẽn tiềm ẩn như chất nhầy và các mô bị sưng.

Nếu bạn đang cố gắng giảm bớt các triệu chứng của cả tình trạng dị ứng và ngưng thở khi ngủ, điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ về việc cân bằng các phương pháp điều trị để đạt hiệu quả tối đa.

Dị ứng thực phẩm có gây ngưng thở khi ngủ?

Có, phản ứng dị ứng với thực phẩm có thể liên quan đến các triệu chứng ngưng thở khi ngủ. Dị ứng thực phẩm có thể gây viêm và các mô sưng lên, từ đó khiến cơ thể tiết ra nhiều chất nhầy hơn. Các mô bị sưng và tắc nghẽn gia tăng sẽ làm bạn khó thở khi ngủ.

Thiếu ngủ do ngưng thở khi ngủ có làm cho dị ứng nặng hơn không?

Có, ngủ không đủ giấc vì ngưng thở khi ngủ hoặc nói chung khiến các triệu chứng dị ứng trở nên tồi tệ hơn. Đó cũng có thể là một vòng luẩn quẩn, dị ứng khiến bạn khó ngủ hơn và tình trạng thiếu ngủ làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Căng thẳng cũng có thể khuếch đại các triệu chứng dị ứng, và những người thiếu ngủ thường cảm thấy căng thẳng hoặc lo lắng hơn một người ngủ ngon giấc.

Kết luận

---

Mặc dù dị ứng và ngưng thở khi ngủ là những vấn đề riêng biệt đòi hỏi các phương pháp tiếp cận riêng biệt, nhưng tình trạng dị ứng theo mùa có thể khiến chứng ngưng thở khi ngủ trở nên tồi tệ hơn và ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Nếu bạn đang bị dị ứng hoặc nghi ngờ mình bị ngưng thở khi ngủ, điều cần thiết là nói chuyện với bác sĩ, cũng như thực hiện các biện pháp phòng ngừa để cải thiện giấc ngủ.